شمع

Related Articles

آموزش ترتیب چیدن وایر شمع پژو ۲۰۰۰ کاربراتوری

1401-08-03

سیستم های سوخت رسانی پژو 405

1401-01-06

علل آتش گرفتن موتور پژو ۲۰۰۰‍ کاربراتوری

1400-11-15

 شمع (Spark Plug) یکی از قطعات سیستم جرقه زنی است که عملیات جرقه زنی را بطور متناوب در سیلندرها انجام می دهد. كويل ولتاژ لازم جهت ایجاد قوس الکتریکی در نوک الکترود شمع  را تامین می كند .

مهمترین بخش هر خودرو که باعث حرکت آن می شود موتور آن است، عملكرد موتور به این صورت می باشد که، مخلوطی از بنزین و هوا در محفظه سیلندر، توسط جرقه ای که از قطعه ای به نام شمع (در داخل آن) بوجود می آید مشتعل شده و از طریق تبدیل انرژی جنبشی به حرکتی باعث ایجاد نیرو و به حرکت در آمدن پیستون ها و در نتیجه حرکت خودرو می شود. جریان برق لازم برای ایجاد این جرقه توسط دینام در موتور تولید و بوسیله وایر شمع در اختیار شمع قرار می گیرد.
اجزاء متنوع شمع خودرو را مطابق آنچه در تصویر زیر نمایش داده شده شامل ترمینال، الکترود مثبت، الکترود منفی، عایق سرامیکی، پایه، واشرها، گپ و … می باشد. مهره بخشی از شمع است که که اندازه آن متناسب با نوع موتور خودرو متفاوت است. الکترودها قسمتی هستند که در شکاف بین آنها جرقه ایجاد می شود که به آنها سوزن نیز می گوید. شمع های چند الکترودی نیز وجود دارند که کارایی بهتری نیز دارند.

ساختمان شمع

بطور کل شمع دارای بدنه ی فلزی، قسمت عایق و یک میله ی مرکزی است که در وسط شمع قرار گرفته و از ابتدا تا انتهای شمع امتداد یافته است.

بدنه ی فلزی

بدنه ی فلزی شمع که به آن پایه شمع نیز می گویند دارای یک قسمت رزوه شده می باشد که به بدنه ی سرسیلندر پیچ می شود و الکترود کناری از طریق همین بدنه ی فلزی به قطب منفی باتری ارتباط دارد از همین رو به آن الکترود منفی می گویند. همچنین یک شش ضلعی نیز روی بدنه ی فلزی شمع وجود دارد که محل آچارخور شمع می باشد.

عایق شمع

عایق شمع معمولاً از جنس چینی، میکا یا سرامیک می باشد و میله ی مرکزی را دربرگرفته است و همچنین فاصله ی خالی بین بدنه ی فلزی و میله ی میانی را از داخل پر کرده. این قسمت دارای مقاومت مکانیکی بالایی است چون باید بتواند در برابر لرزشهای شدید مقاومت کرده و نشکند. همچنین باید در برابر ولتاژهای بالا مقاوم باشد و از انتقال ولتاژ از میله ی مرکزی به بدنه جلوگیری کند و باید تحمل دماهای بالا را نیز داشته باشد.

میله ی مرکزی

سر و ته این میله از سر و ته شمع بیرون زده است. انتهای این میله که ولتاژ بالا را از کویل دریافت می کند ترمینال شمع نام دارد و سر این میله که در فاصله ی کوتاهی نسبت به الکترود منفی قرار گرفته است الکترود میانی یا مثبت نامیده می شود.

نکته: جنس الکترودها معمولاً از آلیاژهای نیکل و کروم است که دارای قابلیت انتقال حرارت خوبی بوده و در برابر خوردگی نیز مقاوم است.

طول عمر شمع

طول عمر شمع متناسب با نوع آن متفاوت می باشد. برخی شمع ها طول عمر بیشتری دارند مانند شمع های پلاتینیومی و ایریدیومی که به دلیل جنس الکترودشان دیرتر فرسوده می شوند. در این میان شمع های مسی با حدود 25 هزار کیلومتر دارای کمترین طول عمر شمع می باشند. در خصوص شمع های پلاتینیومی می توان گفت بعد از حدود 100هزار کیلومتر نیاز به تعویض دارند.

تاثیر شمع در شتاب خودرو
شمع خودرو با سیستم جرقه زنی خود باعث اشتعال ترکیب هوا و سوخت می‌شود. زمانیکه با سرعت بالا در حال رانندگی هستید، این فرآیند می تواند به 20 جرقه در ثانیه برسد. با تنظیم نبودن گپ شمع، سوخت‌و‌ساز موتور به هم ریخته و در نتیجه قدرت موتور به شکل محسوسی کاهش پیدا می کند.

ارتباط شمع خودرو و مصرف سوخت اتومبیل
سلامت شمع و وایر شمع، به اندازه بودن سطح روغن و تعویض به موقع روغن و فیلتر‌ها، بالانس بودن تایرها، میزان بودن فرمان و زاویه‌ی تایرها تاثیر به‌سزایی در کاهش مصرف سوخت دارند. وقتی نوبت به موتور می رسد، کوچکترین و ساده ترین قطعات مثل شمع هم می توانند تاثیر زیادی در مصرف سوخت داشته باشند اگر گپ شمع تنظیم نباشد، سوخت‌و‌ساز موتور به هم می‌ریزد و در نتیجه قدرت موتور به شکل محسوسی کاهش پیدا خواهد کرد.

فاصله استاندارد دهانه/گپ شمع
به فاصله‌ی بین الکترود مرکزی و الکترود میانی شمع، گًپ یا دهانه‌ی شمع خودرو می‌گویند. برای هر خودرو و هر موتوری یک فاصله‌ی مشخص تعریف می‌شود فاصله دهانه شمع در اتومبیل هاي پژو 2000 كاربراتوري برابر با  8 دهم میلی متر باشد كه با ابزاری به نام فيلر تنظيم مي شوند. هرچقدر فاصله ی بین دو الکترود (دهانه ی شمع یا Gap) بیشتر باشد به ولتاژ بیشتری برای جرقه زنی نیاز است بنابراین توجه کنید که این فاصله تاثیر مستقیم در کیفیت جرقه دارد. اگر فاصله‌ی بین الکترود مرکزی و الکترود میانی بیشتر از فاصله‌ی تعیین شده توسط خودروساز باشد، ممکن است جرقه به‌‌خصوص در دورهای بالا حاصل نشود.

اگر دهانه‌ی شمع به درستی تنظیم نشده باشد، شمع در زمان تعیین شده جرقه نمی‌زند و موتور علائم زیر را از خود نشان می‌دهد:
• اگر گپ شمع تنظیم نباشد، سوخت‌و‌ساز موتور به هم می‌ریزد و در نتیجه قدرت موتور به شکل محسوسی کاهش پیدا خواهد کرد.
• از آن‌جایی که موتور جان کافی ندارد، پدال گاز را بیشتر می‌فشارید و مصرف سوخت هم بالاتر می‌رود.
• حرارت موتور سریع‌تر از حالت استاندارد بالا می‌رود.
•دور آیدل یعنی زمانی که موتور روشن است و پای شما بر روی پدال گاز قرار ندارد. در این حالت معمولاٌ عقربه‌ی دورسنج در محدوده‌ی ۸۰۰ دور بر دقیقه قرار دارد. ولی زمانی که گپ شمع به درستی تنظیم نشده باشد عقربه دورسنج در حالت آیدل کمی بازی دارد و موتور مثل گذشته در این دور صاف و یک‌دست کار نمی‌کند.

• شتاب گیری یا دورگیری موتور به سختی انجام می‌گیرد و در زمان تخته‌گاز کردن، کُپ موتور کاملاً مشهود است.
• کارکرد پُر سروصدای موتور می‌شود.
• ناک زدن (صدای لق لق سوپاپ ها و غیر ریتمیک زدن آن) پس از مدتی باعث از کار افتادن پیشرانه خواهد شد

خرابی های رایج شمع خودرو
کیفیت عملکرد شمع خودرو بصورت طیفی بوده و به شکل صفر و یک نمی باشد بدان معنا که کیفیت عملکردی آن با گذر زمان بر حسب شرایط محیطی و کارکردی کاهش می یابد. لذا بایستی گفت برای درک خرابی شمع علاوه بر عملکرد ظاهری در موتور خودرو بایستی کارکرد آن بر حسب کیلومتر را نیز جهت بررسی دقیق تر مد نظر قرار داد.

چگونگی تشخیص وضعیت شمع از روی عملکرد خودرو
استارت نخوردن و شتابگیری آهسته، ريپ زدن و فعالیت بد موتور، افزایش مصرف سوخت و همچنین لرزش موتور و صدای اضافه از نشانه های مشکلات مربوط به شمع می باشد.

چگونگی تشخیص وضعیت شمع
از روی ظاهر شمع اگر رنگ نوک آن قهوه ای روشن باشد یعنی موتور سالم است که به خوبی کار می کند در حالیکه هر رنگ دیگری نشان دهنده اشکال در احتراق و یا موتور خودرو می باشد.
1. شمع سالم
در ظاهر، نوک چینی شمع عایق سفید متمایل به خاکستری یا زرد متمایل به خاکستری تا قهوه ای است که نشان دهنده میزان بودن موتور، صحیح بودن دامنه حرارتی شمع، تنظیم بودن سیستم سوخت و برق موتور می باشد.
2. شمع سالم
با سر قرمز در ظاهر نوک چینی شمع به رنگ صورتی مایل به قرمز می باشد و علت آن مواد افزودنی به بنزین بدون سرب بابت بالا بردن اکتان می باشد، و شمع مشکلی ندارد.
3. شمع آغشته
به بنزین در ظاهر نوک شمع آغشته به بنزین بوده، معمولا به رنگ زغال در آمده و بوی بنزین قابل حس می باشد. تمام این موارد به دلیل تنظیم نبودن ساسات و خفگی، پاشیده شدن مخلوط سوخت و هوای غلیظ، مشکل سیستم جرقه زنی، استفاده از شمع سرد و نشت انژکتور سوخت صورت گرفته است که در نتیجه باعث ریپ زدن و بد روشن شدن موتور می شود. برای حل این مشکل کافی است مخلوط هوا و بنزین، سیستم برق و شمع ها و همچنین انژکتورها کنترل و چک شوند.
4. کوبش (دتونیشن)
در ظاهر چینی نوک شمع ترک خورده، قسمتی از آن و الکترود منفی نیز خورد یا کنده شده است که دلیل آن اکتان پایین سوخت و تایم موتور بیش از حد آوانس می باشد که صدای ناک از آن شنیده می شود.
5. فرسودگی شدید الکترود
در ظاهر معمولا الکترود مرکزی کاملا یا تا حدود زیادی از بین رفته، لبه های آن گرد شده و چینی دور الکترود سوخته است که علت آن عدم تعویض شمع ها در زمان تعیین شده می باشد که در نتیجه موجب ریپ زدن به ویژه هنگام شتاب گرفتن و بد روشن شدن موتور به علت فاصله زیاد دو الکترود می شود که کافی است برای رفع این موارد شمع ها تعویض شوند.
6. سر شمع براق (رسوبات سربی)
در ظاهر نقاطی از چینی به رنگ لعابی زرد متمایل به قهوه ای و گاهی سبز رنگ در می آید و علت آن وجود ترکیبات سربی در بنزین می باشد. رانندگی مسافت طولانی در حالت تخته گار موجب هادی گشتن الکتریکی لایه لعابی و ریپ زدن می شود. در این صورت برای حل مشکل پاک کردن شمع معیوب فایده نداشته بلکه باید با شمع با درجه حرارت خنک تر تعویض گردد.
7. شمع دودزده (زغال گرفته)
در ظاهر نوک چینی عایق، الکترودها و پوسته شمع، با لایه ای از دوده سیاه مخملی پوشیده شده است که علت ان میزان نبودن مخلوط هوا و بنزین کاربراتور غلظت مخلوط هوا و بنزین، گرفتگی فیلتر هوا، تنظیم نبودن ساسات اتوماتیک یا زیاد از حد کشیدن ساسات دستی، به کار بردن شمع سرد. برای حل این مشکل باید شمع ها با درجه حرارت گرم تر و هواکش تعویض گشته، مخلوط هوا و بنزین و همچنین ساسات کنترل شوند.
8. پیش احتراق
در ظاهر الکترود مرکزی و منفی شمع ذوب شده، چینی سر شمع نیز صدمه دیده است گه علت آن استفاده از شمع بسیار گرم برای موتور، برق دزدی وایرهای شمع از یکدیگر، آوانس بیش از حد سیستم جرقه، مخلوط سوخت و هوای بسیار رقیق، سوپاپ EGR معیوب، پر شدن اتاق انفجار با باقیمانده های سوخت بد، وجود نقاط بسیار داغ در اتاق انفجار به دلیل سیستم خنک کاری ضعیف در سر سیلندر، بستن شمع با گشتاور نامناسب و یا خرابی واشر سر سیلندر می باشد. نتیجه ریپ زدن، افت قدرت موتور و آسیب دیدن آن است. برای حل این مشکلات توصیه می شود از شمع های با کیفیت و با دامنه حرارتی صحیح و وایرهای مناسب استفاده شود همچنین سیستم سوخت و برق موتور، سیستم خنک کاری موتور نیز تنظیم و چک شوند.
9. تجمع خاکستر
در ظاهر سر الکترود مثبت و منفی به همراه سر سرامیکی آن به وسیله لایه ضخیمی از خاکستر طلایی مایل به سفید پوشانده شده است و علت آن استفاده از بنزین سرب دار و استفاده از مکمل های سرب دار بنزین و مکمل بی کیفیت روغن است که باعث ریپ زدن، افت قدرت موتور به دلیل عایق شدن سر شمع با خاکستر می باشد. برای حل مشکل نصب شمع های جدید با دامنه حرارتی صحیح و استفاده از بنزین و مکمل های مرغوب پیشنهاد می شود.
10. آغشته شدن سر شمع به روغن
در ظاهر لایه ضخیمی از خاکستر ملحقات روغن و بنزین روی چینی، الکترود مرکزی و الکترود منفی، با ساختاری نرم و نیمسوز مانند قرار دارد که به دلیل نفوذ روغن به اتاقک احتراق، سوخته یا شکسته بودن رینگ های روغن پیستون و سوخته بودن گیت سوپاپ ایجاد شده است. در نتیجه گداختگی این خاکستر موجب احتراق پیش از وقت مخلوط هوا و بنزین در اتاقک احتراق شده قدرت موتور کاهش می یابد. برای حل مشکل باید شمع ها تعویض و موتور تعمیر شود.
11. آسیب مکانیکال
در ظاهر الکترود مثبت و منفی دفرمه شده و سرامیک سر شمع شکسته یا بریده شده است و علت آن ناشی از آسیب دیده گی فیزیکی حاصل از ضربه، زمین افتادن حین نصب و بد نصب کردن می باشد همچنین مناسب نبودن اندازه شمع و برخورد آن با پیستون، شکستن یا لب پر شدن پیستون یا سوپاپ از سایر دلایل می باشند که موجب ریپ زدن و از دست دادن جرقه می شوند. راه حل پیشنهادی تعویض شمع ها و در صورت نیاز تعمیر موتور می باشد.
12. شمع آغشته به سرب
در ظاهر سر سرامیکی شمع زرد مایل به قهوه ای براق می باشد و علت آن داشتن سرب در بنزین و یا استفاده از مکمل های سرب دار است که باعث بد کارکردن موتور شده و چون سر شمع عایق می شود جرقه نیز از دست می دهد. برای رفع مشکل تعویض شمع ها و استفاده از بنزین بدون سرب پیشنهاد می شود.

تعویض شمع ها
در صورت مشاهده مواردی همچون شکستگی عایق, تغییر رنگ در شمع, فاصله بین الکترودها باید سریع‌تر تعویض گردد. توصیه می شود بعد از هر 30000 کیلومتر کارکرد، شمع خودرو را تعویض کنید. البته بعضی سازنده ها شمع هایی با عمر کاری بالای 100هزار کیلومتر نیز ارائه داده اند.

شمع اکیوم – EYQUEM فرانسه
شمع موتور اکیوم تولیدی کشور فرانسه از شناخته شده ترین شمع های روز بازار است که دارای طیف گسترده ای از محصولات برای انواع خودروها می باشد. اکیوم جزء پیشگامان و شمع های خودرو با کیفیت به لحاظ طول عمر و کیفیت جرقه می باشد. اگر بخواهیم شمع اکیوم را به یک مزیت رقابتی در مقایسه با شمع های پرفروش بازار نظیر بوش یا ان جی کا معرفی نمایید باید بگوییم کیفیت جرقه شمع اکیوم کم نظیر است. محصولات اکیوم فرانسه بر 4 مشخصه اصلی در تولید بصورت همزمان تاکید دارند که عبارتند از: – طول عمر بالا – قابلیت محافظت از موتور – کارکرد گرم – کارکرد سرد. خانواده گروه خودروسازی پژو سیتروئن فرانسه عمدتا” شمع های اکیوم را در محصولات جهانی خود مصرف می کنند.
مدل شمع ايكيوم مورد تاييد براي پژو پGLX با موتور 2000CC كاربراتوري مدل FC52 LS به صورت تك پلاتين و مدل  RFC42 LZ2E به صورت دو پلاتين با مقاومت صفر مي باشد كه توصيه شده از سوي ايران خودرو براي اين ماشين مي باشد.

​

برای شادی روح پدرم فاتحه و صلواتی بخوانید