در سیستم خنککننده ماشین آب با گردش در اطراف موتور، بخش اعظم گرمای ایجاد شده توسط موتور را جذب و از طریق رادیاتور به بیرون منتقل میسازند. برای افزایش بهبود عملکرد سیستم خنک کننده و سلامت موتور میبایست از مخلوطی از آب و مایع ضدیخ که با فرمول شیمیایی و مواد افزودنی خاص است که علاوه بر پایینآوردن دمای انجماد سیال، موجب افزایش نقطه جوش و نیز جلوگیری از خوردگی و زنگزدگی و افزایش دوام قطعات موتور می شود استفاده کرد.
ضدیخ خودرو، ماده ای است که افزودن آن به آب رادیاتور موتور، باعث بهبود کارکرد سیستم خنک کننده و حفظ سلامتی موتور می گردد. ضد یخ فقط درجه انجماد آب در سیستم خنک کننده را پایین نمیآورد، بلکه دمای نقطه جوش را نیز بالا برده و به جلوگیری از خوردگی اجزای موتور کمک می کند. ضد یخ با افزایش ظرفیت گرمایی آب، از یخ زدگی یا جوش آوردن موتور در فصل سرد و گرم سال جلوگیری می کند.
مایع خنک کننده حاوی ضد یخ علاوه بر این که در مقابل سرما خودرو را از یخزدگی محافظت می کند، باعث میشود که دمای جوش از 100°C به حدود 105C افزایش یافته و این موضوع باعث می شود به سرسیلندر و واشر سرسیلندر و سیستم خنک کننده مثل رادیاتور آسیب کمتری برسد و عمرشان بیشر شود.
باید به خاطر سپرد که وجود ضدیخ در سیستم خنک کننده در تمام طول سال اهمیت بسیار زیادی برای حفظ دوام موتور دارد و منحصر به فصل سرما نیست.
مواد افزودنی ضدیخها معمولاً از 2 نوع مواد معدنی و مواد آلی تشکیل شده است
ضد یخ معدنی
اکثر ضدیخ هایی که امروزه در بازار دیده می شود از نوع معدنی است که از گذشته تا به امروز در بازار وجود دارند و بسیاری از افراد از این دسته برای خودروهای خود استفاده می کنند. ضدیخ معدنی عموماً به مدت یکسال میتواند خواص خود را حفظ کند و پس از آن نیاز به تعویض آب رادیاتور و افزودن ضدیخ جدید خواهیم داشت.
ضدیخ آلی
ضد یخ آلی به عنوان نسل جدید ضدیخ ها در سال های اخیر به بازار معرفی شده است. اینها ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد. از جمله ویژگی های ضدیخ آلی که آن را از ضدیخ معدنی متمایز می کند، میتوان به عمر بیشتر و کارایی بهتر آن اشاره کرد که تا سه سال هم عمر میکنند و می توانید از آنها استفاده کنید.
خواص ضروري مايعات خنككننده
لازم به ذكر است بر خلاف عقيده بعضيها، با قرار دادن ضديخ در فريزر نميتوان به مرغوبيت آن پي برد، از اين طريق فقط خاصيت ممانعت از انجماد ضديخ سنجيده ميشود و وجود مواد افزودني بازدارنده خوردگي در اين روش سنجيده نميشود، همچنين نميتوان دريافت كه سيال اصلي ضديخ از نوع گليكولهاي مرغوب است يا از ديمتيلمتانول، كه سمي و آتشگير است. از آنجاييكه ضديخ خالص در 5- تا 18- منجمد ميشود اگر ضديخ خالص در فريزر قرار داده شود و در دمايي پايينتر از 18- منجمد شود نشاندهنده مخلوط شدن آن با آب و نامرغوب بودن آن است.
حال اين سوال مطرح است كه ضديخ مناسب بر چه اساسي انتخاب ميشود؟ بهترين معيار براي انتخاب ضديخ خودرو يا موتورهاي متحرك توصيه سازنده موتور است. در غير اينصورت بايد با توجه به دارا بودن علامت استاندارد، ضديخ مناسب را شناسايي و خريداري كرد پس از انتخاب و خريد ضديخ مناسب چنانچه از نوع خالص باشد ميتوان آن را بر اساس جدول اختلاط مشخص شده بر روي برچسب ظرف (كه يكي از الزامات نشانهگذاري اين فرآورده ميباشد) با آب دي يونيزه رقيق كرد
نمونهاي از جداول به شكل ذيل ميباشد:
نسبت آب به ضد يخ |
در صد ضديخ در آب |
نقطه انجماد°C |
نقطه جوش°C |
0 به 100 |
100 |
24- |
170 |
1 به 1 |
50 |
18- |
108 |
1 به 2 |
33 |
14- |
105 |
1 به 3 |
25 |
10- |
103 |
برخي از مصرف كنندگان تصور ميكنند با افزودن مقدار ضديخ ميتوان به نقطه انجماد پايينتري رسيد اين تصور كاملا اشتباه است و غلظتهاي بيشتر از 68 درصد حجمي ضديخ در آب توصيه نميشود زيرا در غلظت 68 درصد حجمي (68 در صد ضديخ و 32 در صد آب) مخلوط پايينترين نقطه انجاد را خواهد داشت (69- درجه سيلسيوس)و اگر غلظت ضديخ از اين مقدار بيشتر شود نقطه انجماد محلول بالاتر ميرود و زودتر منجمد ميشود اين پديده به عنوان نقطه اتكتيك شناخته ميشود.
انتخاب ضديخ
- هیچگاه ضد یخ آلی را با ضد یخ معدنی با هم ترکیب نکنید زیرا به دلیل تفاوت در ساختار شیمیایی تولیدی، این دو ضدیخ با هم واکنش شیمیایی انجام می دهند که باعث آسیب دیدن موتور خودرو خواهد شد همچنین در صورت ترکیب این دو مایع رادیاتور به دو فاز شده و یک حالت گل زدگی بوجود می آورد که باعث ایجاد یک لایه رسوب روی قطعات موتور و رادیاتور شده و مانع از انتقال درست حرارت در سیستم خنک کننده و بالا رفتن دمای آمپر آب می شود. در برخی موارد افرادی که از این موضوع بی اطلاع هستند این حالت گل زدگی داخل رادیاتور را با واشر زدن اشتباه میگیرند.
- یکی از اصلی ترین نکاتی که باید به آن توجه کنید آلی یا معدنی بودن مایع خنک کننده است. اگر خودرو شما قدیمی است و قطعات غیر آلومینیومی در آن استفاده شده ، باید از ضدیخ معدنی استفاده کنید، زیرا ضدیخ آلی فقط برای قطعات آلومینیومی ساخته شده است.
توصيههايي در مورد پركردن سيستم خنككننده و سرويس ضروري آن
1- قبل از تعويض و استفاده از محلول جديد ضديخ، مسير و مجاري سيستم خنككننده، بايد بازرسي و در صورت نياز سرويس شود.
2- هنگامي كه موتور داغ است هرگز درپوش رادياتور را بر نداريد زيرا سيستم خنككننده تحت فشار است هنگامي كه موتور سرد شد درپوش را با احتياط به اندازه يك دور بازكنيد چنانچه در اين هنگام مايع خنككننده سرريز شد بلافاصله درپوش را محكم كرده و پس از اينكه سيستم خنككننده سردتر شد آنرا بازكنيد.
3- قبل از استفاده از ضديخ خالص به نسبت مساوي با آب دي يونيزه (آب با سختي پايين) مخلوط كرده و سپس اضافه كنيد.
4- بهترين نسبت اختلاط يك به يك است.
5- وضعيت و مايع سطح مايع خنككننده كنترل شود.
6- آزمون فشار براي شناسايي نشت انجام گيرد(هنگامه كه موتور سرد است انجام شود)
7- درپوش فشار و دهانه پركننده رادياتور بررسي شود.
8- در صورتيكه هنگام كار، موتور خيلي سرد و يا گرم ميشود ترموستات بررسي و در صورت لزوم با ترموستات پيشنهاد شده توسط توليدكننده تعويض شود.
9- استفاده از محلول ضديخ مناسب و نصب ترموستات مناسب و سالم درتمام طول سال ضروري است.
نكات مهم در مورد ضديخ
– رنگ ضد يخ ربطي به كيفيت آن ندارد.
– همرنگ بودن ضديخها دليلي بر يكسان بودن كيفيت آنها نيست و نبايد به هم اضافه شوند
– در مورد رقيقسازي بايد به اطلاعات روي ظرف ضديخ عمل نمود.
– آب مصرفي در ضديخ بايد داراي سختي بسيار پاييني (دي يونيزه) باشد.
– ضديخها معمولا كف توليد نميكنند
مشاهده كف ميتواند به علت ورود هوا به سيستم مكش واتر پمپ باشد، در اين صورت بايد رادياتور را كاملا تخليه كرده و تمامي لولههاي رابط و واشرها بررسي و نسبت به تعمير قطعات معيوب اقدام كرد.
– سطح سيال بايد كنترل شود.
معمولاً كارهاي زير در اول هر بهار و پاييز بايد انجام شود:
– غلظت ضديخ- ضدجوش را كنترل كنيد كه از حداقل ضروري (متناسب با تغييرات دماي هوا) كمتر نباشد.
– اندازه و شرايط ضديخ را بررسي نماييد. در صورت كثيف بودن يا داشتن مواد ناشي از زنگ زدن فلزات آن را عوض كنيد.
– دستگاه را براي اطمينان از عدم وجود نشتي، تحت فشار (ترجيحاً وقتي ضديخ سرد است) آزمايش كنيد.
– در پوش و لوله متصل به در پوش رادياتور را بازرسي كنيد.
– لولهها را بازبيني كرده و محل اتصال لولهها را محكم كنيد.
– تسمه پروانهها را از لحاظ سالم بودن و كشش صحيح، كنترل كنيد.
– در صورتي كه دماي آب رادياتور بيش از حد گرم يا سرد ميشود، ترموستات را كنترل كنيد.
نكته: آب مصرفي جهت رقيق سازي مايع خنككننده بايد سختي كمي داشته تا رسوب نگيرد. هر1000 كيلومتر يا هفتهاي يك بار بايد سطح سيال خنككننده بازديد شود. زمان تعويض سيال خنككننده در شرايط عادي معمولاً سالانه و يا پس از طي مسافت 30000 كيلومتر است، اما زمانهاي تعويض سيال در شرايط سخت رانندگي و بسته به شرايط، انجام ميشود. شرايط سخت عبارتند از: بكسل كردن، يدك كشيدن كمپ، استفاده از باربند در مسافتهاي طولاني، حركت در جادههاي نمك پاشيده شده، خاكي، غبارآلود، طي كردن مكرر مسافتهاي كوتاه (كمتر از8 كيلومتر در هر نوبت رانندگي)، طي كردن مسافتهاي طولاني با سرعتهاي يكنواخت و پايين و دوره طولاني عدم استفاده از خودرو.
عالی دستتون دردنکنه مطالب بسیار آموزنده است.