پارامترها و آزمون های معاینه فنی خودرو

• آلاینده های خروجی از اگزوز
• آزمون هم راستایی چرخ ها
• آزمون کمک فنر
• آزمون عملکرد ترمز
• آزمون عیوب ظاهری
• آزمون بررسی جلوبندی خودرو

می باشد که در ادامه شرح آن آمده است:

آلاینده های خروجی از اگزوز

قطعا مهمترین مرحله معاینه فنی همین تست تنظیم موتور است. زیرا در صورت تنظیم نبودن و عملکرد ناصحیح موتور، احتراق در موتور به شکلی ناصحیح انجام می شود و همین باعث افزایش بیش از حد آلایندگی خروجی از اگزوز شود. و اما برای جلوگیری از رد شدن در این مرحله باید یادتان باشد استفاده از روغن‌ موتورهای مناسب و استاندارد و نیز فیلتر هوای استاندارد در زمان مناسب و همچنین تعویض تسمه تایم خودرو  و درست بودن تایم خودرو سبب می‌شود که موتور خودرو در شرایط مناسبی به سر ببرد.

این آزمون در تستی که به‌ عنوان تست ۴ گاز معروف شده، انجام می‌شود. در تست ۴ گاز، میزان گازهای آلاینده زیست محیطی خروجی از اگزوز خودروهای بنزینی شامل هیدروکربن های نسوخته (HC) ، مونواکسید کربن (CO)، دی اکسید کربن (CO2)  و اکسیژن  (O2) بوسیله دستگاه سنجش گازهای خروجی از اگزوز اندازه گیری می شود. این دستگاه قابلیت ارزیابی حدود تغییرات فاکتور لامبدا را نیز داشته که با استفاده از این فاکتور چگونگی عملکرد بخش های سوخت رسانی و برقی خودرو مورد بررسی قرار می گیرد.

در این آزمون بر اساس حدود مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست وضعیت آلایندگی خودروها به تفکیک نوع سیستم سوخت رسانی انژکتوری و یا کاربراتوری کنترل می شود. قابل توجه آنکه حدود مجاز تعیین شده جهت رد یا قبول خودرو در این آزمون به منزله کارکرد صحیح خودرو نبوده و بایستی تنظیمات سیستم های سوخت رسانی برق موتور برای دستیابی به بیشترین راندمان موتور و کمترین میزان آلودگی بر اساس ارقام پیشنهادی کارخانجات سازنده خودرو در دور کارکرد آرام خودرو انجام گردد.

بدیهی است در صورتی که اندازه گیری های به عمل آمده از مقادیر بالاتر از حدود مجاز تعیین شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست باشد انجام تنظیمات یا تعمیرات بر روی موتور خودرو ضروری است.

مهم‌ترین آلاینده‌های خروجی از اگزوز عبارتند از:

منواکسید کربن یا CO

منواکسید کربن به دلیل احتراق ناقص در مورد موتور تولید می‌شود. در احتراق ناقص، اکسیژن کافی برای واکنش با تمام کربن موجود در سوخت، در دسترس نیست. لذا منجر به تولید منو اکسید‌ کربن می‌شود که گازی بی‌رنگ، بی‌بو و سمی است. . بالا بودن آن به معنی احتراق ناقص و ایراد در سیستم احتراق و پاشش از جمله شمع و وایر و تنظیم نبودن کاربراتور می‌باشد. از جمله نشانه‌های ظاهری برای بالا بودن CO خروج دود سیاه در دور بالا از اگزوز می‌باشد. در ضمن خراب شدن یا پر شدن کاتالیز هم می‌تواند باعث بالا رفتن مقدار CO از حد مجاز شود. همچنین اگر کارکرد خودرو همراه با ریپ و کاهش شتاب باشد، ممکن است پیچ تنظیم هوا تنظیم نباشد یا ژیگلور دور آرام سوخته باشد یا هوا بکشد.

اکسید نیتروژن یا NOx

اکسید نیتروژن، به دلیل فشار و دمای زیاد در درون سیلندر شکل می‌گیرد. در این حالت، نیتروژن و اکسیژن موجود در هوا با هم واکنش نشان داده و اکسید نیتروژن تولید می‌شود.

هیدروکربن‌های نسوخته یا HC

به علت کم بودن زمان طی کورس احتراق، تمام هیدروکربن‌های موجود در سوخت نمی‌توانند در واکنش شیمیایی احتراق شرکت کنند، در نتیجه بخشی از سوخت به صورت خام و نسوخته، از سیلندر خارج شده و به تولید هیدروکربن‌های نسوخته می‌انجامد. هیدروکربن خروجی از اگزوز به مواردی همچون خام سوزی بنزین یا روغن سوزی مربوط می‌باشد. از جمله نشانه‌های ظاهری برای بالا بودن هیدروکربن خروج دود آبی رنگ از اگزوز به خصوص در دور موتور بالای چهار هزار می‌باشد که برای اصلاح آن اگر با تنظیم پاشش سوخت و شمع‌ها و وایر ها به حد مجاز نرسد. و خودرو در هر پنج هزار کیلومتر پیمایش حدود یک لیتر یا بیشتر روغن کم کند، ممکن است نیاز به باز کردن موتور و تعویض رینگ پیستون و یا سوپاپ‌ها باشد.

در فرایند احتراق، به دلیل وجود برخی ناخالصی‌ها مانند گوگرد در سوخت، آلاینده اکسید گوگرد تشکیل می‌شود که بر اثر ترکیب با بخار آب حاصل از احتراق، به اسید سولفوریک تبدیل شده و منجر به ایجاد خوردگی و تخریب اجزای داخلی موتور می‌شود.

اکسیژن O2

اکسیژن خروجی از اگزوز را O2 نشان می‌دهد. که اگر بالاتر از حد مجاز باشد به معنی وجود سوراخ و نشتی در اگزوز و یا سوختگی واشر کنار اگزوز می‌باشد. که برای رفع ایراد باید کل اگزور مورد بررسی قرار گیرد.

لامبدا (λ)

مورد آخر که لامبدا (λ) می‌باشد. بیان کننده نسبت سوخت به هوا ور محفظه احتراق می باشد و وضعیت کلی موتور را نشان می‌دهد. با توجه به این که ایده آل ترین حالت برای احتراق کامل نسبت ۱۴٫۷ واحد هوا به ۱ واحد سوخت می‌باشد. هر چقدر شمع و کاربراتور و منیفولد و دریچه گاز و ساسات و سایر قسمت‌های موتور در وضعیت مناسب‌تری قرار داشته باشند، مقدار لامبدا (λ) به عدد ۱ نزدیک‌تر می‌شود. این موضوع نشان دهنده احتراق کامل‌تری می‌باشد.

استفاده از بنزین سوپر باعث می شود تا در عملکرد موتور بهبود ایجاد شود و در نتیجه باعث کاهش آلایندگی خودرو گردد. بنزین سوپر نسبت به تمیزی سیستم سوخت رسانی می تواند تا حدودی مثمر ثمر بوده و در نتیجه عملکرد موتور را بهبود ببخشند.

آزمون هم راستایی چرخ ها

در این آزمون به کمک تجهیزات میزان باز و بسته بودن دهانه چرخها قابل تشخیص می باشد . عدم هم راستایی چرخ ها منجر به برهم خوردن بالانس دینامیکی خودرو – کشیدگی فرمان و لاستیک سایی می گردد.هم‌راستا نبودن چرخ‌های جلو، باعث رد شدن شما در تست معاینه فنی می‌شود. ‌

این مشکل همچنین باعث افزایش مصرف سوخت هم خواهد شد. در شرایط ایده‌آل، میزان این انحراف برای هر چرخ باید حداکثر ۷ متر در هر ۱۰۰۰ متر باشد، یعنی اگر فرمان خودرو را رها کنیم، پس از پیمودن ۱۰۰۰ متر، فقط ۷ متر منحرف شود. برای جلوگیری از مردود شدن در این مرحله باید یک‌راست به یک مرکز جلوبندی‌ سازی و میزان فرمان بروید و خودرویتان را میزان فرمان کنید. این کار باید بعد از هر بار تعمیر جلوبندی و تعویض قطعات آن انجام شود. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی می‌توان به استفاده صحیح از تایرها و عدم استفاده از رینگ‌های غیراستاندارد اشاره کرد.

آزمون کمک فنر

این آزمون برای بررسی درصد کارایی کمک فنر های محور جلو و عقب خودرو انجام می شود. معیوب شدن کمک فنرها در سیستم تعلیق علاوه بر آثار زیبان باری که در وارد آمدن نوسانات و ضربه به اتاق خودرو دارد موجب از دست رفتن شرایط پایداری خودرو  در سر پیچ ها و افزایش طول خط ترمز در هنگام ترمز گیری می گردد.

کمک فنرها یکی از مهمترین اجزای خودرو در تامین پایداری حرکت می باشد. در خودرویی که از یک سیستم تعلیق کارآمد استفاده می نماید باید ضمن فراهم شدن شرایط مناسب و هموار برای سرنشینان وضعیت مناسبی برای چسبندگی خودرو در مسیرهای پیج دار و همچنین در زمان ترمز گیری فراهم آید. خرابی کمک فنر یکی از علل واژگونی خودرو در سر پیچ‌ها است.

سیستم تعلیق یکی از قسمتی های مهم می باشد که وزن خودرو را ساپورت کرده، ارتفاع خودرو را در حد استانداردش ثابت نگه داشته و ضربات جاده را نیز دفع می نماید. فنرها که اغلب میله ها یا حلقه های فولادی انعطاف پذیری هستند، به شاسی و اتاق خودرو اجازه می دهند تا بدون اخلال در حرکت خودرو، دست اندازها را یکی پس از دیگری پشت سر بگذارد.

یکی از مهم ترین تاثیراتی که خرابی کمک فنرها می تواند بر یک خودرو بگذارد کاهش کیفیت سواری است و در صورت عدم توجه به این مورد ممکن است ایراداتی حتی در سایر بخش های خودرو نظیر شاسی نیز به وجود آمده. شاید بسیاری، بروز ایراد در کمک فنرها را جدی نگیرند اما کمک فنرها ارتباط بسیار مهمی با ایمنی خودرو دارند و در صورت بروز ایراد در این بخش و حاد شدن آن ممکن است مواردی نظیر عدم پایداری و یا حتی چپ شدن خودرو نیز رخ دهد.

کارایی کمک فنر برای هر چرخ 40% بوده و همچنین اختلاف بیش از 50% بین دو کمک فنر هر محور مردود می‌باشد.

آزمون عملکرد ترمز

آزمون ترمز یکی از مهمترین آزمون های تعریف شده برای یک خط مکانیزه معاینه فنی می باشد. در این آزمون با استفاده از تجهیزات نیروی ترمز گیری در هر یک از چرخ های سمت چپ و راست در محورهای جلو و عقب به تفکیک و همچنین نیروی ترمز دستی اندازه گیری شده و بصورت نرم افزاری با استفاده از مقادیر حاصله شتاب ترمزگیری و ترمز دستی محاسبه می گردد.

این تست توسط دستگاهی انجام می شود که خودروهای سواری و وانت‌ بارها را تا وزن ۴ تن مورد سنجش قرار می‌دهد. در این امتحان، عملکرد ترمز و میزان قدرت ترمزگیری در تمامی چرخ‌ها و قدرت عملکرد ترمز دستی در خودروهای سواری مورد بررسی قرار می‌گیرد. و اما برای قبول شدن در این تست باید قبل از رفتن به مرکز معاینه فنی، چرخ‌های جلو را بازدید کنید و نگاهی به وضعیت لنت‌هایتان بیندازید. استفاده از لنت‌های ترمز مناسب و استاندارد و نیز استفاده از روغن ترمزهای استاندارد، از جمله مواردی است که می‌تواند شما را در سالم نگاه‌داشتن سیستم ترمز خودرویتان مطمئن کند. تعویض به موقع لنت ترمز می باشد.

با استفاده از این آزمون هرگونه خرابی و ایراد در سیستم ترمز گیری و میزان تاب کاسه چرخ ها خرابی سیلندر ترمزهای چرخ عقب قابل ارزیابی می باشد.

آزمون بررسی اهرم بندی و اتصالات جلوبندی

در این آزمون کلیه قطعات و اتصالات جلوبندی خودرو نظیر: بوش های طبق، گردگیرهای پلوس، سیبک ها، اتصالات میل فرمان … قابل بررسی و ارزیابی می باشد.

تجهیزات این آزمون که بر روی جک قیچی و یا چال سرویس نصب گردیده با تحت فشار و کشش قراردادن اهرم بندی و اتصالات هرگونه لقی و ضعف را در سیستم جلوبندی خودرو آشکار می سازد.

آزمون بررسی عیوب ظاهری

دومین علت مردودی خودروها در این تست عیوب ظاهری می باشد.سالم نبودن شیشه جلو، شیشه عقب، چراغ‌ خطر عقب، چراغ دنده‌ عقب، چراغ راهنمای عقب و جلو، سپر جلو و عقب، اتاق خودرو، رنگ خودرو، روغن‌ریزی، برف‌پاک‌کن و شیشه‌شور، صاف بودن آج تایر و… می‌تواند باعث مردود شدنتان شود. واضح است که قبل از مراجعه به این مراجع باید موارد بالا را به طور دقیق و کامل تست کرد.

آگاهی از حدود مجاز آزمون‌های فنی و استاندارد 9181 با هدف وحدت رویه در کلیه مراکز معاینه فنی

میزان

 حدود مجاز آزمون‌های فنی و همچنین بازرسی‌های چشمی (ظاهری) منطبق بر استاندارد مراکز معاینه فنی خودروهای سبک سراسر کشور به شرح ذیل می باشد:

1- شتاب ترمز گیری برای هر خودرو حداقل50% و عدم توازن بین محور‌ ها 40% می باشد.

2-شتاب ترمزدستی برای هر خودرو حداقل 12% می‌باشد.

3- کارایی کمک فنر برای هر چرخ 40% بوده و همچنین اختلاف بیش از 50% بین دو کمک فنر هر محور مردود می‌باشد.

4- انحراف محور جلو بیشتر از+12m/km و کمتر از -12m/km مردود می‌باشد.

5-گازهای خروجی مطابق مصوبه هیات وزیران :

الف-خودروهای بنزینی کاربراتوری:

                     1-  CO (منو‌ اکسید کربن)  ≤     4% VOL

                     2-  HC (هیدرو کربن نسوخته)  ≤    400 PPM

ب-خودروهای بنزینی انژکتوری:

                     1- CO ≤ 2/5% VOL                                 

                     2- HC ≤ 250 PPM        

ج- در کلیه آزمون های مقدار گاز اکسیژن (o2)می‌بایست کمتر از 3 درصد حجمی باشد (o2 ≤ 3% )که برای قبولی در آزمون حداکثر مقدار O2 برای کلیه خودروها باید کمتر از ۳ باشد.

د- آخرین مورد تست آلایندگی بررسی لامبدا (λ) می‌باشد که مقدار مجاز آن در محدوده ۰٫۹۹۵ تا ۱٫۰۵ می‌باشد.

6- چراغ های ترمز و چراغ های جلو هر دو کاملا سالم  و بدون نقص شکستگی طلق ها باشد همچنین نور هر دوی آنها می‌بایست کاملاً مشهود باشد. (چراغ های زنون غیر استاندارد و غیر فابریک ممنوع است)

7- وجود پوسیدگی و تغییر حالت( دفرمگی) که باعث ایجاد ظاهر نا مناسب گردد از موارد مردودی خودرو می‌باشد.

8- وجود کمر بند ایمنی سالم  و عملکرد صحیح آن جز‌ء الزامات می‌باشد.

9- به جهت کنترل دود آبی، خودروی روشن را در دور موتورrpm 2500 (دور در دقیقه)به مدت 10 ثانیه قرار داده و در صورت مشاهده دود آبی مشهود و مستمر به مدت 5 ثانیه  خودرو دارای احتمال روغن سوزی می باشد و تا رفع نقص خودرو قابلیت دریافت معاینه فنی را ندارد.