ترموستات

Related Articles

آموزش ترتیب چیدن وایر شمع پژو ۲۰۰۰ کاربراتوری

1401-08-03

سیستم های سوخت رسانی پژو 405

1401-01-06

علل آتش گرفتن موتور پژو ۲۰۰۰‍ کاربراتوری

1400-11-15

يكي از قطعات سيستم خنك كننده خودرو، ترموستات است كه كنترل‌ دماي عملكردي موتور خودرو از طريق كنترل جريان آب عبوري از رادياتور خودروها را به عهده دارد. ترموستات هنگامي كه سرد باشد از خروج آب از موتور به سمت رادیاتور جلوگيري مي‌كند و زماني كه موتور به اندازه كافي گرم شده، اجازه مي‌دهد آنقدر آب داغ موتور به رادياتور جريان يابد تا تحت شرايط مختلف كار موتور، درجه حرارت آب بين 77 و 85 درجه سانتي‌گراد ثابت شود.
بايد توجه كرد موتوري كه در دماي عملكردي بهينه كار كند تا 2 درصد صرفه‌جويي سوخت به همراه دارد كه مصرف سوخت از عملكرد اقتصادي‌تري برخوردار است.
نگهداري روغن موتور در دماي صحيح سبب به حداقل رسيدن اصتحكاك و سايش قطعات موتور خودروها مي‌شود كه يكي ديگر از مزاياي عملكرد مناسب ترموستات به حساب مي‌آيد. بايد دقت كرد فاصله بين زمان استارت موتور و رسيدن دماي آن به شرايط عملكردي طبيعي بايد كوتاه‌ترين زمان ممكن باشد. در اين صورت سايش موتور به علت انبساط نامتوازن فلزات مختلف و تشكيل بخارات خورنده و اسيدي در موتور به حداقل خواهد رسيد. در خودروهاي مدرن و امروزي، دماي سيال خنك‌كننده بايد به اندازه كافي بالا باشد تا سيستم گرمايش داخلي خودرو با بازده مناسب كار كند.
دماي عملكردي ترموستات با توجه به نوع موتور، شرايط اقليمي، فشار وارد شده بر خودرو و پارامترهاي ديگر تعيين و تنظيم مي‌شود.
معمولا روي ترموستات، دماي عملكرد و باز شدن آن حك مي‌‌شود. دماي استاندارد باز شدن ترموستات معمولا بين 80 تا 90 درجه سانتي‌گراد است. ترموستات بايد در 83 درجه سانتي‌گراد به طور كامل باز شود.
خرابي ترموستات باعث طولاني‌تر شدن زمان گرم شدن موتور مي‌شود. همچنين بايد توجه كرد خرابي ترموستات موتور سبب بروز سايش زياد در قطعات موتور، افزايش هزينه‌هاي تعمير و نگهداري و افزايش مصرف سوخت خودرو را به همراه خواهد داشت.

براي عملكرد درست موتور ، دمای آن بايد در محدوده معينی نگه داشته شود سرد بودن موتور باعث می شود كه غلظت روغن بالا رود و روانكاری قطعات به خوبی صورت نگيرد و گرم بودن بيش از حد آن هم باعث می شود روغن خيلی رقيق شود و خاصيت روان كنندگی خود را از دست بدهد بنا براين ضرورت كامل دارد كه دمای موتور در حدود معمولاً 85 درجه سانتيگراد نگه داشته شود .

ترموستات در اصل برای این نصب شده تا اول صبح به گرم شدن زودتر موتور کمک کند. موتور جوری طراحی شده که در دمای کاری ایده آل خودش کار کند. توجه داشته باشید که بیشتر فرسایش موتور هنگامی رخ می دهد که موتور سرد باشد. یک موتور سالم وقتی گرم شود فرسایش بسیار ناچیزی دارد. بنابراین ترموستات این اجازه را به موتور می دهد که در سریعترین زمان ممکن گرم شده تا اینکه به دمای کاری مطلوب و از قبل طراحی شده برسد.

بزرگترین سوتفاهم یا برداشت غلطی که رایج شده این است که مردم فکر می کنند ترموستات باعث می شود موتور خنک تر کار کند ولی ترموستات لزوما این کار را انجام نمی دهد. سیستم خنک کننده و فشار روی موتور عوامل تعیین کننده در میزان داغ شدن موتور هستند و باز شدن کامل ترموستات یکی از قابلیت های سیستم خنک کننده برای انتقال حرارت است.

بسیاری از موتورها تحت شرایط عادی اندکی بالاتر از حداقل دمای باز شدن ترموستات کار می کنند. در شرایط سخت بسیاری از موتورها در دمای باز شدن کامل ترموستات یا بالاتر از این دما کار می کنند، به عبارت دیگر در شرایط رانندگی پر فشار دمای باز شدن ترموستات یک موضوع کاملا بی ربط است.

ترموستات وسیله حرارت سنجی است که برای کنترل جریان آب دستگاه خنک کننده در درجه حرارت معین به کار می رود چون عملکرد موتور به طور مستقیم به درجه حرارت موثر ان بستگی دارد بنابراین استفاده از وسیله ای که بتواند این درجه حرارت را به ویژه در فصل زمستان حفظ کند بسیار ضروری است .

ترموستات در حالی که موتور سرد است از هدایت آب داخل موتور به رادیاتور جلوگیری می کند و بر عکس هنگامی گرمای موتور بیش از درجه حرارت موثر ان است ترموستات باز می شود  و امکان می دهد که حداکثر  جریان آب  برای خنک شدن از موتور به سمت رادیاتور جاری شود اگر سیستم خنک کننده موتور  همیشه تمیز و  درجه حرارت موتور در حد معمول باشد ترموستات سال ها عمر می کند اگر چه ترموستات از نظر ثابت نگه داشتن درجه حرارت نقش مهمی در موتور دارد ولی در صورت گیر کردن ممکن است سبب کاهش یا افزایش حرارت موتور شود اگر ترموستات در وضعیت باز گیر کند موتور در فصل زمستان به درجه حرارت موثر خود نخواهد رسید از طرف دیگر ترموستات در وضعیت بسته گیر کرده باشد یا در درجه حرارت بیش از حد مجاز باشد گرمای موتور افزایش می یابد و آب سیستم خنک کننده شروع به جوش آوردن می کند

نشانه های خرابی ترموستات

باز و بسته شدن ترموستات در زمان درست برای حفظ درجه حرارت موتور بسیار حائز اهمیت است. در صورتی که ترموستات در حالت بسته گیر کند، هیچ راهی برای مایع خنک کننده وجود ندارد که از رادیاتور خارج شود در نتیجه دمای موتور بسیار افزایش خواهد یافت. به همین ترتیب، اگر این اتفاق برعکس بیفتد یعنی ترموستات در حالت باز گیر کند، مایع خنک کننده به طور مداوم به جریان در می آید و در نتیجه دمای موتور خودرو به سطح مطلوب نمی رسد که باعث ایجاد مشکل در عملکرد موتور می شود. نشانه های مختلفی وجود دارد که نشان دهنده ی وجود مشکل در ترموستات است و وجود مشکل را به شما هشدار می دهد.

١- دمای موتور خودرو خیلی بالا است و خودرو جوش می آورد.

اولین نشانه  ترموستات خراب، بالا رفتن درجه  آب به محدوده قرمز و جوش آوردن خودرو در ١٥ دقیقه ی اول حرکت خودرو است. اغلب این اولین نشانه ای است که ترموستات به درستی کار نمی کند.

گاهی ترموستات در حالت نیمه باز می ماند و مانع از گردش کامل و سریع آب در سیستم خنک کننده ماشین می شود که در این صورت موتور هنگام فشار زیاد و شرایط سخت مانند سربالایی و ترافیک داغ می کند که این مشکل با تعویض ترموستات حل می شود.
٢-تغییر دما نامنظم

تغییر دمای نامنظم موتور و نوسانات عقربه درجه حرارت آب، به مرور زمان باعث عملکرد ضعیف موتور می شود. در این مورد شما مشاهده می کنید که درجه حرارت موتور به طور غیر طبیعی کاهش می یابد و در مدت زمان کوتاه  به طور غیر طبیعی افزایش می یابد.

٣– نشت مایع خنک کننده از هوزینگ ترموستات 

نشانه دیگر نشت مایع خنک کننده است که بر اثر خرابی ترموستات رخ دهد، زمانی که ترموستات اجازه نمی دهد مایع خنک کننده به جریان در بیاید و مایع خنک کننده در حالت بسته ی ترموستات گیر کرده است. نشت مایع خنک کننده می تواند در موقعیت های مختلفی خود را نشان دهد، اما بیشتر در اطراف هوزینگ ترموستات دیده می شود. این مشکل باعث می شود تا با گذشت زمان شلنگ های سیستم خنک کننده نشتی پیدا کنند و در نتیجه شما مشاهده می کنید که خودروی شما شنتی دارد بر روی زمین زیر خودرو مایع خنک کننده نشتی کرده است.

عواقب ناشی از حذف ترموستات یا نصب ترموستاتی که دمای آن پایین تر باشد:

اگر دمای موتور پایینتر از نرمال باشد بلبرینگ ها، رینگ پیستون ها و دیگر اجزا هنوز از نظر سایز منبسط نشده اند و بنابراین نسبت به حالتی که موتور به دمای کاری خود رسیده باشد به دیگر قطعات فلزی موتور بیشتر ضربه می زنند. در واقع شکاف یا گپ میان قطعات در حالتی که موتور سرد باشد بیشتر است.

بنابراین اگر ترموستات را حذف کنیم موتور باید مدت زمان خیلی بیشتری کار کند تا به دمای کاری خود برسد یا دمای کاری خود را در روزهای سرد حفظ کند. نکته جالب اینجاست که با حذف ترموستات حتی احتمال دارد در بعضی موارد دما بالا رود زیرا با برداشتن ترموستات ممکن است سرعت گردش آب در سیستم بسیار بالا باشد و آب مدت زمان کمی در داخل رادیاتور بماند و در نتیجه حرارت خود را به خوبی از دست ندهد.

حذف ترموستات خطر بزرگ دیگری برای شما ایجاد می کند که اگر بلافاصله پس از سربالایی (دمای موتور بالا) وارد سرپایینی شوید در صورت نبودن ترموستات گردش سریع آب باعث خنک شدن ناگهانی موتور شده و این تغییر دمای ناگهانی ممکن است منجر به تاب برداشتن سرسیلندر شود.

در بعضی تست های دوام ممکن است ترموستات خودرو حذف شود فقط به این دلیل که اگر ترموستات نصب باشد و وسط تست قفل کند خودرو در تست استقامت مردود می شود که البته با برداشتن آن فرسایش قطعات موتور بیشتر می شود ولی چون در چنین تست های استقامت سیستم خنک کننده خودروها از قبل جوری تنظیم شده که جبران نبودن ترموستات را بکند مشکل خاصی پیش نمی آید.

با نصب ترموستات فابریک کارخانه موتور خیلی سریع به حداقل دمای کاری نرمال خود می رسد و وقتی موتور به دمای ایده آل رسید با بسته شدن ترموستات از خنک شدن بیش از حد موتور جلوگیری می شود. با این وجود ترموستات فابریک کارخانه نمی تواند دمای موتور تحت فشار را تغییر دهد زیرا در در این حالت ترموستات کامل باز است و باز بودن کامل ترموستات مثل این است که اصلا ترموستاتی در سیستم وجود ندارد.

به همین دلیل است که در خودروهای مسابقه ای نصب ترموستات بی معنی است زیرا در مسابقه موتور خودروها تماما تحت فشار است و در این حالت ترموستات باید کاملا باز باشد. ترموستاتی که همیشه باز باشد فرقی با نبودن ترموستات ندارد.

این سوال پیش می آید که با نصب ترموستاتی که دمای باز شدن آن از دمای ترموستات فابریک کارخانه پایینتر باشد چه اتفاقی می افتد؟

در جواب باید گفت امتیاز خاصی به دست نمی آورد بلکه ضرر هم می کنید! در داخل شهر موتور خودروی شما با داشتن ترموستات بسیار سریعتر از نداشتن آن گرم می شود و با نصب ترموستات با دمای پایینتر (مثلا 72 یا 75 درجه به جای 83 درجه برای پژو 2000 ) در واقع موتور زود به دمای 75 می رسد ولی مدت زمان بیشتری طول می کشد تا دمای موتور از 75 به 83 برسد در صورتی که با ترموستات فابریک موتور زود به دمای 83 (حداقل دمای استاندارد) می رسد. مشکل دیگری که ترموستات 75 درجه ایجاد می کند این است که در مواقعی که دمای موتور پایینتر از حد نرمال است (مانند حرکت در سرپایینی به مدت طولانی) با ترموستات 75 دما پایینتر از ترموستات 83 خواهد بود که همانطور که پیشتر ذکر شد به دلیل عدم انبساط کافی قطعات منجر به فرسایش بیشتر موتور می شود.

با در نظر گرفتن موارد فوق به این نتیجه می رسیم که اگر دمای ترموستات پایینتر از دمای فابریک باشد فقط به صورت موقتی می تواند در شرایطی خاص به دیرتر گرم شدن موتور کمک کند که ارزش خاصی ندارد. مثلا فرض کنید در حال رانندگی در جاده ای کفی هستید (با ترموستات 75 درجه) و سرعت تان 120 کیلومتر در ساعت است و چون باد زیادی جلوی خودرو در جریان است و جاده شیب ندارد دمای موتور در حدی پایین می آید که ترموستات بسته شده و دما به حداقل ممکن یعنی 75 می رسد.

اگر مدتی بعد وارد یک سربالایی تند ولی کوتاه شوید مثلا ممکن است دمای موتور در پایان سربالایی به 95 برسد. یعنی شما با دمای 75 درجه وارد سربالایی شدید و با دمای 95 درجه از آن خارج شدید و مثلا فقط 2 دقیقه کلا در سربالایی بودید. حال اگر با ترموستات فابریک این حالت را تجربه می کردید با دمای 83 وارد سربالایی می شدید و ممکن بود مثلا با دمای 99 درجه از سربالایی خارج شوید (یعنی 4 درجه داغتر) زیرا لحظه ورود به سربالایی دمای موتور 83 بود که بالاتر از حالت اول (ترموستات 75) بود. پس در این حالت خاص ترموستات 75 درجه به اندازه 4 درجه در خنکتر کار کردن موتور شما تاثیر گذاشت ولی نکته مهم در این مثال مدت زمان رانندگی شما در سربالایی است.

اگر فرض کنیم در دمای 95 درجه دور تند فن های رادیاتور وارد مدار شوند و جلوی بالا رفتن دما بیش از 95 درجه را بگیرند و همچنین اگر فرض کنیم مدت زمان ماندن شما در سربالایی از 2 دقیقه به 25 دقیقه افزایش یابد و فشار روی موتور خیلی زیاد باشد پس در این حالت چه ترموستات 75 داشته باشید چه 83 فرقی به حال شما نخواهد کرد زیرا در هر صورت اگر مدت زمان زیادی در سربالایی باشید (مهم نیست با چه دمایی وارد سربالایی شدید) دمای شما از 90 درجه رد خواهد شد و به 95 می رسد و در این مرحله خنک شدن موتور به عهده فن های رادیاتور است نه ترموستات. پس خنک تر بودن موتور آن هم فقط چند درجه و در شرایطی خاص اینقدر ارزش ندارد که به خاطر آن باعث فرسایش بیشتر موتور شویم.

نصب ترموستات دما پایین ویژگی منفی دیگری نیز دارد و آن افزایش مصرف سوخت است. همانطور که می دانید موتورهای احتراق داخلی بهترین قدرت و بازده خود را در دمای کاری نرمال ارائه می دهند هنگامی که اول صبح استارت می زنید ساسات در موتورهای کاربراتوری باعث زودتر گرم شدن موتور می شود. اگر هنگام رانندگی در حالتی باشید که فشار روی موتور کم باشد دمای آن به دمای حداقل باز شدن ترموستات یعنی 75 می رسد و تقریبا روی 75 ثابت می ماند ولی با ترموستات فابریک در شرایط مشابه دما روی 83 ثابت می ماند.

در سیستم پاشش بنزین کاربراتوری چون کاربراتور قادر به سوخت‌رسانی برابر در سیلندرها نمی باشد و در زمان سرد بودن موتور اغلب دورترین سیلندر یعنی سیلندر 1 و 4 نسبت به کاربراتور سوخت کم‌تری نسبت به سیلندرهای نزدیک‌تر یعنی سیلندر 2 و 3 دریافت می کند که این امر موجب کاهش راندمان موتور و افزایش آلایندگی می‌شود به طور کلی با کاهش دما موتور سوخت رسانی به سیلندرها به طور مساوی انجام نشده و توان موتور کاهش می یابد که باید به پدال گاز رو بیشتر فشار  آورده که بالطبع آن مصرف بالاتر خواهد رفت.

هنگامی که یک موتور سرد را روشن می کنند با راندمان حداکثرش کار نمی کند این پدیده به علت تقطیر شدن سوخت روی دیواره سیلندر تبادل حرارت زیاد اتاق احتراق و ویسکوزیته زیاد روغن است برای کم کردن این تاخیر حرارتی یک دستگاه تنظیم حرارتی در دستگاه سرد کننده قرار داده می شود این دماسنج که بین مجرای خروجی آب از موتور و رادیاتور وجود دارد در مدتی که موتور گرم می شود مانع از جریان مایع سرد کننده از موتور به رادیاتور می شود در این مدت مایع به وسیله پمپ فقط داخل موتور می گردد.

پس هیچ گاه ترموستات خودروی خود را بر ندارید (چه در تابستان چه در زمستان) و همچنین از ترموستاتی که دمای باز شدن آن پایینتر از نرمال است استفاده نکنید.

اگر احساس می کنید خودروی شما داغتر از دمای نرمال کار می کند و از سالم بودن ترموستات مطمئن هستید باید عیب را در دیگر اجزای سیستم خنک کننده جستجو کنید. مطمئن باشید سیستم خنک کننده ای که معیوب باشد با نصب ترموستات دما پایین عیبش رفع نمی شود و تحت فشار خودش را نشان می دهد. پس با نصب ترموستات دما پایین یا حذف ترموستات فقط صورت مسئله را پاک می کنید و مشکل گرم شدن و بازده پایین سیستم خنک کننده همچنان سر جای خودش است.

اگر سیستم خنک کننده موتور همیشه تمیز و درجه حرارت موتور در حد معمول باشد ترموستات سال ها عمر می کند اگر چه ترموستات از نظر ثابت نگه داشتن درجه حرارت نقش مهمی در موتور دارد ولی در صورت گیر کردن ممکن است سبب کاهش یا افزایش حرارت موتور شود اگر ترموستات در وضعیت باز گیر کند موتور در فصل زمستان به درجه حرارت موثر خود نخواهد رسید از طرف دیگر ترموستات در وضعیت بسته گیر کرده باشد یا در درجه حرارت بیش از حد مجاز باشد گرمای موتور افزایش می یابد و آب سیستم خنک کننده شروع به جوشیدن می کند .

درجه ترموستات در کارخانه سازنده تنظیم می شود و در صورت بروز نقص غیر قابل تنظیم خواهد بود برای مثال اگر درجه باز شدن ترموستاتی 83 درجه سانتیگراد باشد ولی در 70 درجه سانتیگراد باز شود نشان می دهد که ترموستات از تنظیم خارج شده است اگر ترموستات در درجه حرارت پایین تر از حد مجاز خود باز شود موتور در وضعیت خیلی سرد کار خواهد کرد موتور سرد معمولا دارای معایب زیر خواهد بود .

1- مصرف سوخت افزایش می یابد
2- غلظت روغن کم می شود مصرف ان از حد مجاز زیادتر خواهد بود
3- سائیدگی سیلندر و رینگ ها پیستون زیاد می شود
4- با تشکیل اسید و تراکم رطوبت زیاد روغن را آلوده می کند و موجب سایش قطعات فلزی می شود

از طرف دیگر ترموستات در درجه حرارتی زیادتر از حد مجاز و تنظیم شده باز شود یا به علت نقص باز شود درجه حرارت موتور ناگهانی افزایش می یابد چنانچه در درجه حرارت زیاد کار کند احتمال جوش آمدن آب از دستگاه خنک کننده بسیار زیاد خواهد بود جوش آمدن آب ابتدا در فشار کم و درست ورودی پمپ آب اتفاق می افتد در چنین حالتی مجرای آب در اثر بخار مسدود یا به عبارت دیگر وضعیت قفل بخار در سیستم خنک کننده موتور ایجاد خواهد شد  این میزان درجه حرارت می تواند سوپاپ های دود و کاسه نمدها را از وضعیت استاندارد خود خارج کند یا ممکن است آنها را بسوزاند .

در این حالت انفجار زود رس در محفظه احتراق موتور و روغن سوزی نیز اتفاق می افتد و گیرپاژ و خرابی کامل موتور دور از انتظار نخواهد بود به همین دلیل است که ترموستات طراحی و ساخته شده است ترموستات دقیق و سالم باید شرایط زیر را داشته باشد .

1- در محدوده درجه حرارت تنظیم شده شروع به باز شدن کند.
2- در درجه حرارت تنظیم شده کاملا باز شود.
3- حداکثر مقدار آب سیستم خنک کننده از طریق ان به رادیاتور جریان یابد.
4- پس از بسته شدن جریان آب رادیاتور بیشتر از مقدار مجاز نباشد.

استفاده از ترموستات برای بخاری خودرو

ترموستات باعث می شود آن بخش از آب كه قرار است برای خنک شدن به رادياتور برود به درون مبدل حرارتی بخاری ماشين برود و از گرماي آن برای گرم كردن فضای داخل ماشين استفاده شود .

وظیفه ترموستات این است که مجرای آب خروجی بلوکه سیلندر را ببندد و تا آب گرم نشده ترموستات اجازه خروج به آب را نداده و هنگامی که درجه حرارت آب موتور به حالت عادی رسید ترموستات باز شده و اجازه می دهد آب در رادیاتور سرد شود.

اگه ای مطلب براتون مفید بوده برای شادی روح پدرم فاتحه و صلواتی بخوانید